Essay
Hoe eeuwenoude mannelijkheid jongens van romans weghoudt
Fleur Speet las twee artikelen van Paul Sebes, waarin hij stelt dat de literaire roman en literaire non-fictie als intellectuele en verbeeldende krachtbron verdwijnen uit het centrum van onze cultuur: ‘mannen lezen minder, het uitgeefvak feminiseert, Nederlanders leven massaal op sociale media en lezen steeds vaker alleen in het Engels, verhalen moeten bij voorkeur “echt gebeurd” zijn.’ (NRC, 18 augustus 2025). Allemaal waar: die trends zijn vaker gesignaleerd. Het probleem is dat Sebes oorzaken en gevolgen op een hoop veegt en voorbijgaat aan een eeuwenoud patroon: hardnekkige vooroordelen over ‘Literaire Literatuur’ die dat wat we vrouwelijk noemen marginaliseerden en die nu jongens en mannen in de weg zitten.
Het gevaarlijke spel dat schrijven heet
Een gevaarlijke verhouding of Daal-en-Bergse brieven is een van de gevaarlijkste boeken die Hella S. Haasse geschreven heeft. Niet alleen door de titel, maar ook door de literaire stunts die ze erin uithaalt. Haasse onderneemt een zoektocht naar machtige vrouwen en verknoopt daarbij feiten met fictie en emoties, schrijft Fleur Speet.
Ontvangstrede
Sofie Verraest van collectief Hyster-x nam het eerste exemplaar van het Fixdit-manifest in ontvangst. Daarbij sprak ze deze rede uit – over de verbondenheid tussen onze collectieven en de noodzaak van verzet.
Kijken hoe je dochter opgroeit, hoe groots is dat
Als haar dochter haar achttiende verjaardag viert, maakt Jannah Loontjens een plakboek. De foto’s zetten haar aan het denken over geluk en gevaren; over hoe wat intiem is, eigenlijk heel groot is en universeel.
Een gevaarlijke verhouding
Hoewel Haasse zich niet eenduidig achter het feminisme schaarde, toont ze in haar literaire werk wel verzet tegen mannelijkheid als overheersende vorm. In Een gevaarlijke verhouding of Daal-en-Bergse brieven, ziet Fleur Speet, gaat ze de dialoog aan over de rol van ‘dappere, zelfbewuste, zelfstandige, intelligente, doortastende en toch door en door vrouwelijke vrouwen’.
Een driedubbele afwijzing
Fluïde genderidentiteit in een fluïde literaire vorm. Het is ronduit verbijsterend dat Andreas Burniers revolutionaire roman Een tevreden lach niet tot de canon van de Nederlandse literatuur wordt gerekend.
De kunst van het samenzijn
In de fictie van vrouwelijke auteurs van vijftig, honderd jaar geleden lees je hoe onze (over)grootmoeders leefden. Dat geldt ook voor de romans en verhalen van de Indische schrijfster Lin Scholte. Samenzijn, er voor anderen zijn, dat is waar haar personages zich vooral mee bezighouden. Sanneke van Hassel las haar novellen, evenals Een revolverschot van Virginie Loveling en Laten we vader eruitgooien van Mary Dorna.
Blamans lesbische aristocratie
Homoseksuele liefde als een uitweg uit de burgerlijke, voorspelbare heteroseksuele liefde. De roman Eenzaam avontuur van Anna Blaman was met zijn impliciete pleidooi voor een ‘aristocratie van marginaliteit’ zijn tijd ver vooruit.
De literaire canon heeft meer sokkels nodig
Vrouwelijke auteurs zijn vaak vernieuwers, maar in de literatuurgeschiedenissen zie je daar nauwelijks iets van terug. Want op een heel subtiele manier denken we allemaal dat vernieuwing hoort bij mannelijke auteurs en dus zijn literatuurgeschiedenissen vooral verhalen van witte westerse mannen. Inmiddels is het wel duidelijk dat deze invalshoek achterhaald is.
Tijd voor meer vrouwen in de literaire canon!
Wie weet dat de eerste Nederlandse briefroman geschreven werd door twee vrouwen (Betje Wolff en Aagje Deken)? En dat de eerste Nederlandse historische roman op naam staat van een vrouw (Margaretha de Neufville)? Of dat in onze literatuur de eerste romans over homoseksualiteit door vrouwen werden geschreven (Anna Blaman)? En wie weet dat de Nederlandse postmoderne roman al ver voor de troepen uit door een vrouw werd gepubliceerd (Hella Haasse)?