Uitgesproken door Fleur Speet bij de verschijning van Optimistische woede, Den Haag, zondag 25 september 2022.
Wist u dat in 1947 de eerste P.C. Hooftprijs ging naar zowel een man als een vrouw, Amoene van Haersolte?
Dat begon mooi gelijk. Daarna ging het helaas bergafwaarts voor vrouwen in de Nederlandse literatuur.
Na 1947 viel de prijs negen jaar lang uitsluitend mannen toe. De jury’s daarna konden nog eens 19 jaar lang geen enkele te bekronen vrouw vinden.
Na het jaar 2000 sloeg de jury opníeuw negen jaar lang vrouwen over.
Maar nu gaat het toch beter?
De afgelopen tien jaar ging deze prijs 3 keer naar een vrouw.
Hé, kent u dat aparte plafond van 30 % al?
Dat bij literaire prijzen jarenlang hoogstens 30 % van de genomineerden vrouw was… en dat dit nog steeds vaak zo is?
Dat 30 % van alle literaire personages vrouw is.
Dat zeer waarschijnlijk, tel maar na, 30 % van de boeken in uw boekenkast is geschreven door een vrouw (als het niet minder is)?
… maar eh meer dan de helft van de mensen in Nederland en Belgie is toch
vrouw (bijna 51 %)?
Wist u dat heel veel vrouwelijke auteurs zijn vergeten omdat er onachtzaam met hun werk werd omgesprongen?
Het werd vernietigd, onterecht afgebrand en al dan niet bewust uit de canon gedrukt.
Wist u ook dat jonge vrouwen 84 % zichtbaarder zijn in de literatuur dan schrijfsters van boven de 40?
Debutantenprijzen gaan vooral naar vrouwelijke auteurs. Daarna stokt het
Wanneer een schrijver geïnterviewd wordt, noemt hij zelden spontaan een vrouwelijke collega als inspirator.
Heeft u wel eens een interview gelezen met meer vrouwelijke dan mannelijke inspiratiebronnen?
Vertel het ons, over die zeldzaamheid willen wij meer weten!
Waarom vrouwen zo weinig worden genoemd? Misschien door het Matilda-effect. Kent u dat?
Dat is dit: zodra u de woorden of daden van een man aanhaalt, groeit uw status.
Woorden of ontdekkingen van een vrouw worden daarom doorgaans aan een man toegeschreven.
Wist u dat bij vrouwelijke auteurs zelden tot nooit over een oeuvre wordt gerept? En dat de eer van thema-nummers voorbehouden lijkt aan mannelijke auteurs?
Wist u dat mannen worden beoordeeld op techniek? En dan niet alleen op hoe ze een auto in elkaar sleutelen, maar ook op hoe ze een roman of een gedicht construeren.
Van vrouwen verwacht men niet dat zij een literaire gereedschapskist kunnen openen.
Vrouwen worden liever op de inhoud beoordeeld.
Maar niet alle inhoud oogst waardering,
bij een vrouwelijk auteur.
Bij vrouwen zoekt men graag naar het autobiografische gehalte, in grammen gemeten, waarna dit van het literaire gewicht wordt afgetrokken.
En schrijven over maaltijden, huishouden en gezin vindt men bij mannelijke auteurs meestal humoristisch, moedig, scherp, bij vrouwen toch tamelijk onbenullig.
Mannenonderwerpen vindt u volgens onderzoeker Koolen onbetwistbaar literairder.
Schrijft een vrouw eens een ideeënroman?
Dan zijn het filosofietjes.
En wist u al dat romans van mannen met mannelijke hoofdpersonen de meeste literaire waardering krijgen? Ja, echt waar.
Romans van vrouwen met vrouwelijke hoofdpersonen bungelen daarentegen onderaan de literaire ladder.
En we vragen het ons echt af, waarom blijven vrouwen in het werk van mannelijke auteurs toch zo vaak steken in karikaturale rokjes-kontjes tietjes?
Effect van dit alles?
Deze dubbele maat maakt vrouwen in de literatuur klein.
Het perkt ons leesplezier in. En dat van u.
En, volgens onderzoek, ook dat van jongeren.
Het wordt tijd dat vrouwen meer RUIMTE innemen.
WANT,
cultuur kan veranderen.
Daarom is er reden voor optimisme.
Wist u dat vrouwelijke auteurs tegenwoordig mogen uitpraten wanneer zij structurele ongelijkheid aankaarten?
Dat er steeds meer schrijfsters uit het verleden worden opgediept, dat de wetenschap steeds meer literaire vooroordelen blootlegt?
Wist u dat jongeren eigenlijk liever boeken van vrouwelijke auteurs lezen?
Wist u dat op de Longlist van de Boekenbon-prijs 2022 méér boeken van vrouwen dan van mannen staan?
En dat steeds vaker ook vrouwen de Nobelprijs voor de Literatuur krijgen of de Bookerprize? (maar liefst 4 per 10 jaar, al dachten wij dat het er allang meer waren. Evengoed: we zijn door het 30 % plafond!)
Wist u dat dit alles bewustwording is en geen onwil?
Breder lezen maakt empathischer mensen van ons, want begrijpen is vergeven.
Wij van fixdit delen het idealisme dat we de wereld in deze tijden van polarisatie tot een betere plek kunnen maken.
Doet u mee?
Noem de namen, ze zijn er.
Weet u er geen? Ga ernaar op zoek. Vraag aan iedereen.
Roep: waar zijn de vrouwen? Waar zijn de vrouwen?
Of raak geïnspireerd door de namen onderaan de pagina’s van ons manifest,met schrijfsters uit héél de wereld.
Doe mee: #leeseenvrouw